نظام طبیعت

 

برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی

 

که در نظام طبیعت ضعیف پامال است

 

آغازگاه آگاهی (the origin of consciousness)

آغازگاه آگاهی چیست یا چه تواند بود؟

آگاهی و آگه شدن سرچشمه ی پریشانی و شوریدگی است و ما «زاده ی اضطراب جهانیم». آگاهی از زمان و زمانه یعنی پرواز کلمه از زبان سرخ. اظطراب از بین پلک راه می رود. یعنی تجسم گذشته و تمثل آینده و تجسد حال. گذشته ای که آینده بود و می آمد پیوسته و آینده ای که وقتی گذشته می شود و از روی جسد ما می گذرد سراسیمه گویی سنگی ست بر گوری. آگاهی یعنی ترس و لرز در زمان اکنون و بیمناکی، چرا که مسئولیت آور است. باید گزینش کنی و برگزینی و برگزیدن یعنی داوری. ناآگاهان بی مایه را توان گزیدن و داوری نیست. بلکه گلچین می شوند به دست روزگار و چشم زمانه. قلاده ی تقلید بر گردن افکندن یعنی فرار از مسئولیت و داوری کردن. آدمی هرچه آگاه تر، دادور تر و گزیننده تر و به نسبت رنجورتر. آگاهی خطرناک است و انسان چیزی نیست جز آگاهی. آگاهی انباشته از گذشته است. تصویر است که کلمه می شود. تنها شیوه ی بودن و باشیدن ما، دانایی را به آگاهی می رساند. دانایی چیزی غیر از دارایی است. دانایی آگاهی ناراست است و آگاهی نادرست همان ناآگاهی پیوسته و کشیده است. آدمی در ناآگاهی بسر می برد و جانش انباشته از دانایی است. از روشن ترین چیزها آگاه نیستیم و بسیار می دانیم اما ناآگاهیم. بیچاره آدمی زاده. لبخند می زنیم چرا که هنوز آگاهی هولناک را نشنیده ایم. کلمه ها دانایی نیستند و دانایی هم آگاهی نیست. کلمه آگاهی بخش نیست و منطق، روشی برای توجیه کردن بهره ها و فرجام هاست. ما عادت کرده ایم که تعمیم بدهیم و تعمیم دادن، چیزی است همگانی بین همه ی مهره داران تکامل یافته. سرشت و ساختار طبیعی ما این گونه است. برای گشودن مساله باید آن را فراموش کرد. ناگزیریم و چاره ای جز این نیست. جایگاه آگاهی نه در سر است و نه در دل بلکه در «من» است. منِ آگاه در هر جایی و در هر نامی می تواند باشد. آگاهی یعنی منِ فرو ریخته و جان تکه پاره شده. آگاهی بی جایگاه است چنانکه «من»، مجهول است و لهیده. آگاهی ویرانگر است و خطرناک.         

به بانگ چنگ مخور می که محتسب تیز است

تاریخ چیزی نیست مگر داستان لحظه ی اکنون ما و لمحه ای نگریستن. ما از گذشته ی خود چیزی نمی دانیم جز برداشت ها و برخوردها و از آینده نیز که به سخن یاسپرس برای نامحدود امکان هاست پس «به عقل نوش که ایام فتنه انگیز است». باید درباره تاریخ ژرف تر اندیشید که تاریخ یعنی من و تو. از ازل تا به ابد فراخنای بی خردی و فرصت کودنی بوده است و اکنون ما پهنه ی و لحظه ی اقامت و درست ایستادن و دیدن. تاریخ یعنی من و تو و بیرون از من و تو یعنی اسطوره. یعنی ویرانه ابهام. یعنی زبان پریشان و پریشان نامه. یعنی تراژدی. یعنی «در آستین مرقع پیاله پنهان کن».

 انسان اکنونی خودش و تنها خودش تاریخ کالبد یافته و آشکار است و تندیس تاریخ. اسطوره ها و افسانه ها برای خواب کردن هستند و ما بیدار لحظه ی خویش. هشیوار یک نگاه خود که زمان و زمانه را می سنجیم با خردی تیزبین. هر چند میان پنجره و دیدن همواره فاصله ای هست، فاصله ای غرق ابهام. ما با زمان و زبان حالمان و حال زبان و زمانه مان در میان تاریخ ایستاده ایم و زمان کنونی از روش پایه های تاریخی و تاریخ پایه ای به گفتار درست بیهقی تحقق می یابد. زمان اکنون زبان هست شدن است و نیز سرگذشت من و تو، تا ابدیت گشوده... با تاریخ به ماورای تاریخ راه یافتن یعنی زادن انسانی تاریخی و تاریخ ساز که خداوندگار جان و خرد است و آبشخورد ریشه های اندیشه گی اش همیشگی و دیرینه. ایدون باد همواره.

سیر تقویم جلالی به جمال تو خوش است...

این ما نیستیم که تاریخ را ساخته ایم، تاریخ ما را ساخته است و همچنان می سازد... و ما به سازش می رقصیم.